Con người hiện đại cần triết học để làm gì? (P. II)

Ngày triết học thế giới được tổ chức vào thứ Năm của tuần thứ ba vào tháng 11 hằng năm, và được bắt đầu từ năm 2002 theo quy định của Unessco. Ý nghĩa của ngày triết học thế giới ở chỗ muốn nhắc nhở con người hướng về những di sản triết học của nhân loại, gợi mở ra những tư tưởng mới. Nhiều nhà tư tưởng đã khẳng định rằng: bản chất của triết học là sự ngạc nhiên. Thật vậy, triết học được sản sinh ra từ khát vọng tự nhiên của con người khi quan tâm đến chính bản thân mình và thế giới xung quanh. Triết học có nghĩa là “tình yêu sự thông thái”, triết học dạy chúng ta nghiên cứu và tìm kiếm những chân lý cơ bản. Triết học không đơn giản là một học thuyết, nó có thể trở thành một cách sống, nếu áp dụng nó vào đời sống thực tiễn.

Trong ngày này, chúng tôi đã đề nghị một vài trong số những nhà triết học đương đại trả lời hai câu hỏi:

1. Làm thế nào triết học có thể giúp đỡ con người hiện đại?

2. Triết học đã làm thay đổi điều gì trong cuộc sống của họ?

Xem phần I: Vladimir Vasilievich Mironov

Юрий Никифорович Солонин

Yiuri Nikiphorovich Solonhin

Trưởng khoa triết học và chính trị học, Đại học tổng hợp Quốc gia St. Petersburg, tiến sĩ khoa học triết học, giáo sư, chủ nhiệm bộ môn triết học văn hóa và văn hóa học. 

1. Bạn biết đấy, khái niệm triết học không có một ranh giới nào cả, cũng như con người được trình bày trong tạp chí của bạn (Phóng viên là nhân viên của tạp chí Người không biên giới). Cho nên, phụ thuộc vào những đau khổ và những vấn đề đang đày đọa con người, những mục đích của con người, những quan điểm và kể cả nếu không có chúng thì con người cũng cần sự giúp đỡ của chúng để phát triển, và triết học trở thành một điểm, hay một mô đất để con người đứng trên nó một cách ý thức hoặc vô thức. Có nghĩa là triết học – một nghệ thuật cao cấp của sự hình thành tư duy, của sự chiêm ngưỡng thế giới, không có nó, con người sẽ không thể làm được bất cứ điều gì. 

Con người tưởng tượng rằng, con người được tách khỏi tự nhiên bởi tư duy và bởi các quan điểm đúng đắn về thế giới, nhưng trong thực tế, điều này không phải như vậy, mà nó được hình thành từ kết quả của kinh nghiệm sống, của những hoàn cảnh ngẫu nhiên nào đó. Và phụ thuộc vào một điều là, con người khi hiện thực hóa bản thân trong lĩnh vực nào, thì ở đó con người sẽ nhận được một loại hình triết học thực tiễn hữu ích dành cho nó. Một cách hết sức đặc biệt, triết học lý luận trao cho nhà khoa học một định hướng trong hoạt động khoa học. Triết học hiện sinh giúp con người hiểu được những loại hình cơ bản, những hình thức, lối sống và những vấn đề mà con người phải đối mặt. Khi được định hướng vào trong các vấn đề của đời sống tinh thần trừu tượng, con người có thể bị cuốn vào trong những hình thức nào đó của triết học thần bí, và điều này hóa ra là chỗ nương náu mang tính tinh thần và trí tuệ, ở đó, con người tìm thấy chính mình. Có nghĩa là trong triết học, con người tìm thấy chính mình trong sự toàn vẹn tối đa của đời sống của chính con người. 

Ngày nay, chúng ta đang sống trong thời đại không có triết học. Đó là cảm giác của tôi: triết học tồn tại tự thân, con người cũng tồn tại một cách tự thân. Trong một khoảnh khắc nước sôi lửa bỏng nào đó, có một giọng nói được cất lên: “Hãy giúp chúng tôi, trao cho chúng tôi một định nghĩa, hãy nói cho chúng tôi biết những điều căn bản và thiết yếu nhất:  chúng tôi là ai? Chúng tôi sống để làm gì? Những mong đợi và ước muốn của chúng tôi là gì?”

Và triết học im lặng, bởi vì triết học đã bị đắm chìm vào trong những vấn đề riêng của nó, và triết học có rất nhiều các vấn đề chuyên môn như xây dựng, trau chuốt các bộ phận, mở ra những giới hạn của riêng nó… Và triết học của chúng ta đã từ bỏ việc trả lời cho những đòi hỏi của đời sống, vì thế cho nên, “Những ngày triết học Petersburg” là một cố gắng muốn phá hủy cái bức tường Berlin kỳ lạ này, cái bức tường mà đã tách triết học ra khỏi đời sống. Và đây là một vấn đề quan trọng. Triết học không bao giờ đưa ra những câu trả lời trực tiếp. Triết học ép con người phải tự suy tư và khi con người bắt đầu suy tư, con người sẽ tìm ra câu trả lời. Còn ở đây, triết học trở thành một bộ phận bị khinh rẻ trong nền văn hóa của chúng ta, giống như đậu Hà Lan được trồng trên cánh đồng nhưng không ra quả. Triết học tồn tại tự thân nó, hoặc là không có triết học. 

2. Bạn biết đấy, tôi là một chuyên gia, theo đúng nghĩa đắm mình vào triết học, và tôi phải trả lời cho những câu hỏi trên thực tế gần như không thể trả lời. Bởi vì nếu tôi đến với triết học từ những khái niệm của vật lý học, thơ trữ tình, thơ ca, nếu tôi là một kế toán viên, một nhân viên ngân hàng, một người thợ tiện gỗ, một người thợ nguội, thì tôi có thể trả lời cho bạn. Nhưng đối với tôi, đây còn là một nghề nghiệp và một quá trình sống, cho nên tôi cũng không thể phân chia điều này. 

Tôi nghĩ rằng, tôi cảm thấy dễ hiểu hơn các đồng nghiệp của tôi, những người đã bị tước đoạt những khả năng tư duy về tính hiện thực trong các phạm trù triết học, bởi vì các phạm trù triết học – đó là sự thẩm thấu sâu sắc vào bản chất của các tiến trình mà thông thường chúng được lóe sáng lên nhờ những ánh sáng rực rõ nhưng hầu hết đều giả dối. 

Còn nữa...

Mai K Đa dịch từ tiếng Nga

@ Triết học+  

Xin trích nguồn http://triethoc.info của bài viết này